In België overlijden dagelijks 5 personen door zelfdoding. In een ranking van 15 Europese landen, kent ons land het grootste aantal overlijdens door zelfdoding, zowel bij mannen als bij vrouwen. Mensura, externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, roept werkgevers op om actief werk te maken van suïcidepreventie. Van alle psychosociale interventies op de werkvloer in 2021 was 1 op 20 is gelinkt aan suïcide(pogingen). Maar organisaties hoeven dat niet passief te ondergaan. “Ze kunnen een veilige context creëren waar iemand in vertrouwen zijn verhaal kan doen of tijdig richting hulpverlening begeleiden.”

Op mentaal welzijn rust nog vaak een taboe, zeker op de werkvloer. In het geval van zelfmoordpreventie is dat des te meer het geval. “Het is niet evident om bedrijven te bereiken met deze thematiek. Vaak is het geen prioriteit of gaat men ervan uit dat deze problematiek niet speelt”, legt Kirsten O, psychosociaal preventieadviseur bij Mensura uit. Toch tonen de cijfers een ander beeld. “Van alle dossiers rond mentaal welzijn die we behandelden in 2021, had 1 op 20 heeft betrekking op zelfdoding. En dat zijn enkel de geregistreerde gevallen. Het aantal werknemers dat direct of indirect met suïcidale gedachten pogingen in contact komt, ligt dus nog hoger.”

Concreet gaat het om gesprekken met medewerkers die met suïcidale gedachten rondlopen of begeleiding van collega’s wanneer iemand op de werkvloer zich van het leven heeft beroofd. “Een suïcide of een poging daartoe treft niet alleen de persoon in kwestie, maar ook heel wat collega’s binnen de organisatie. Dat wordt vaak onderschat”, zegt Daisy Buttiens, collega-preventieadviseur en auteur van Verder na zelfdoding. “We denken maar al te vaak dat we sterk moeten zijn als een eik. Maar een hevige storm kan een eik vellen. Riet is minder sterk, maar buigt mee met de wind en komt weer overeind. Vertaal die beeldspraak naar de werkvloer en dan is enkele weken of maanden ‘out’ zijn om aan zelfzorg te doen, voor het individu én de organisatie minder ingrijpend dan een zware crash of een suïcidepoging.”

Hoop is essentieel

Een preventief suïcidebeleid moet zowel oog hebben voor de individuele benadering en de aanpak op groepsniveau. Op individueel vlak moet de mogelijkheid er zijn om veilig en in vertrouwen te kunnen spreken over zelfdoding. Hr-medewerkers en vertrouwenspersonen krijgen op dat vlak best vorming. Kirsten O: “Moeilijke thema’s zoals suïcidale gedachten bespreekbaar maken of doorverwijzen naar de curatieve sector als dat nodig is, zijn essentiële vaardigheden. Hoe vroeger mentale moeilijkheden worden opgemerkt en aangepakt, hoe groter de kans dat er succesvol bijgestuurd kan worden.”

“Collectief is het belangrijk om niet te veel op de thematiek zelf in te gaan, want dat kan net ongewenste effecten hebben op personen die worstelen met suïcidegevoelens”, waarschuwt Daisy Buttiens. “Door de focus te leggen op werken aan veerkracht en op de beschikbare ondersteuning, geef je een hoopvolle boodschap en versterk je de weerbaarheid.”

Psychologische begeleiding via het werk

Naast zelfdoding bespreekbaar maken en inzetten op het versterken van veerkracht – de primaire preventie – wordt op de werkvloer best ook voorzien in secundaire preventie. “Vandaag de dag kunnen werkgevers op een brede manier in psychosociale ondersteuning op de werkvloer voorzien. Tijdens opleidingen First Aid Mental Health leren leidinggevenden tijdig signalen herkennen van mentale moeilijkheden. Maar minstens zo belangrijk: ze leren ook hoe ze daarrond een eerste gesprek kunnen aangaan en als het nodig is om door te verwijzen naar professionele begeleiding. Dat is geen overbodige luxe als je weet dat zelfmoord bij mannen de voornaamste doodsoorzaak is tussen 14 en 54 jaar.”

Net als in de Angelsaksische wereld maakt intussen ook het Employee Assistance Program zijn opgang in ons land. Kirsten O: “Die formule voorziet in een aantal door de werkgever betaalde sessies bij een psycholoog in het geval van mentale moeilijkheden, voor de werknemer én zijn gezinsleden. Dat verlaagt enorm de drempel om de eerste stap te zetten richting professionele hulp en helpt soms lange wachttijden te vermijden. De strikte vertrouwelijkheid biedt werknemers bovendien een veilige omgeving, die ze misschien minder op de werkvloer vinden of menen te vinden.”

Belang van voorbeeldfuncties

Werkgevers kunnen een belangrijke bijdrage leveren in het wegnemen van het taboe rond suïcide door een context te creëren waarin mentale moeilijkheden geen teken van zwakte zijn. “Politica zoals Sophie Wilmès of Elke Decruynaere of de saboteur in De Mol geven een enorm sterk signaal door een stap opzij te zetten en de zorg voor anderen of zichzelf centraal te stellen. Ze tonen zich kwetsbaar en daar gaat een grote kracht van uit. We hebben nood aan dergelijke voorbeeldfuncties, ook op de werkvloer”, besluit Daisy Buttiens.

Bron: Mensura