Volgens een binnenkort te verschijnen studie van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen werden 3 van de 4 werkende vrouwen geconfronteerd met minstens één vorm van discriminatie, benadeling, ongelijke behandeling en spanningen op het werk op basis van hun zwangerschap of moederschap. 22% van de zwangere werkneemsters kreeg te maken met directe discriminatie en 69% met indirecte discriminatie. Zwangerschaps- en moederschapsgerelateerde discriminaties zijn een groot maatschappelijk probleem voor Belgische werkende vrouwen. Daarom lanceert het Instituut een nieuwe sensibiliseringscampagne, ‘Mama blijft aan boord’.

Zwangerschaps- en moederschapsdiscriminatie zijn juridisch gelijkgesteld met discriminatie op grond van geslacht. Dergelijke discriminerende praktijken komen vaak voor. Bovendien durven weinig vrouwen hun rechten af te dwingen, hebben ze vaak zelf allerlei genderstereotypen overgenomen en berusten ze in het idee dat zwangerschap en moederschap hun carrière in de weg staan.

“Een zwangerschap wordt op het werk nog te vaak gezien als slecht nieuws”, verklaart Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Enerzijds voelt de werkneemster zich vaak gestrest bij de melding van het nieuws aan haar werkgever, en gedurende haar zwangerschap of wanneer ze terugkeert van haar moederschapsrust voelt ze zich schuldig omdat ze ‘vakantie heeft genomen’. Aan de andere kant geven sommige werkgevers en collega’s zwangere werkneemsters geen enkele steun, leven ze een aantal wettelijke verplichtingen niet na in verband met de bescherming van de werkneemster en haar kind (risicoanalyse, eerbiediging van de rechten van de werkneemster, enz.), of wordt een zwangere werkneemster zelfs onaangenaam of ongelijk behandeld, geïntimideerd en/of gediscrimineerd.

Deze campagne sluit aan bij de eerste resultaten van een nieuwe studie van het Instituut, Zwangerschap en moederschap op het werk: De ervaringen van sollicitanten, werkneemsters en zelfstandige onderneemsters in België. Hierin wordt het volgende vastgesteld:
1. De helft van de zwangere vrouwen die eigenlijk werk zoeken, solliciteert niet. Eén op de drie van hen denkt dat dat toch zinloos zou zijn.
2. Eén op de vijf sollicitanten vermeldt in een sollicitatiebrief of -mail altijd dat ze zwanger is.
3. Eén op de vier vrouwen overwoog ontslag te nemen tijdens haar zwangerschap, moederschapsrust of na de terugkeer naar het werk. Voor 40% van hen, was een betere combinatie tussen arbeid en privéleven de belangrijkste reden. Voor 15% van hen waren de verslechterde relaties met de chef, de druk om zelf ontslag te nemen of de collega’s de belangrijkste reden.
4. Meer dan de helft van de vrouwen geeft aan dat er geen risicoanalyse werd opgemaakt.
5. 46% van de werkneemsters oordeelt zelf dat er in hun job een risico bestaat voor de veiligheid en gezondheid van zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven of voor hun baby.
6. Bij bijna één op de vijf werkneemsters wordt het recht op moederschapsrust niet gerespecteerd.
7. 21% van de zwangere werkneemsters wordt geconfronteerd met spanningen op het werk naar aanleiding van haar zwangerschap.
8. Als het ontbreken van risicoanalyses buiten beschouwing wordt gelaten, ondervindt nog steeds 48% van de zwangere werkneemsters een vorm van discriminatie.

Deze resultaten bevestigen de bevindingen van het Instituut op basis van de meldingen die zijn juridische dienst ontvangt. In 2016 was het overgrote deel van de discriminaties op de arbeidsmarkt die aan het Instituut werden gemeld afkomstig van vrouwen (69%). 38% van alle werkgerelateerde meldingen gaat over discriminaties die verband houden met zwangerschap en moederschap. Vrouwen worden systematisch gediscrimineerd in alle stadia van het tewerkstellingsproces: van werving en selectie tot het niet verlengen van hun contract van bepaalde duur of hun ontslag, en ook wat hun arbeidsvoorwaarden betreft. In de loop der jaren bleef het aandeel van de meldingen over zwangerschap en moederschap in het arbeidsproces stabiel, maar het Instituut ontvangt wel steeds meer meldingen die verband houden met werk, en dus onvermijdelijk ook met zwangerschap en moederschap.

Een campagne om het schuldgevoel bij vrouwen weg te nemen

Met de aanstekelijke slogan ‘Wij zijn dolblij met de geboorte van Emma. Op het werk zijn ze dat niet.’ wil het Instituut zwangere vrouwen, in of na hun moederschapsrust, en ook vrouwen die overwegen om moeder te worden, bewust maken van het feit dat zij niet gediscrimineerd, afgewezen of geïntimideerd mogen worden op grond van hun zwangerschap of moederschap. De campagne moet duidelijk maken dat zwangere vrouwen rechten hebben, dat ze zich niet schuldig hoeven te voelen over de discriminaties waarmee ze geconfronteerd worden, en moet hen aanmoedigen om informatie in te winnen en een melding in te dienen bij het Instituut via het gratis nummer 0800/12.800.

De campagne duurt drie maanden en omvat affiches, een postkaart, een sensibiliseringsfolder en een informatiegids Zwanger op het werk. Gids voor werkneemsters en werkgevers voor een discriminatievrije behandeling. Dit promotiemateriaal wordt onder meer verspreid via de roze doos, ziekenhuizen, ziekenfondsen, gynaecologen en artsen, ivf-centra, enz. Tot slot zal de campagne ook aanwezig zijn op de sociale netwerken, Facebook en Instagram.
Meer informatie op de website www.mamablijftaanboord.be.