Eind vorig jaar sprak Olivier Deschutter, speciaal rapporteur van de VN voor mensenrechten en armoede, over de opkomst van de burn-out-economie. Onmiddellijke winstgevendheid, streven naar productiviteit en digitale hulpmiddelen zorgen voor een ondraaglijke psychologische druk en duwen zwakke en laaggeschoolde werknemers naar de rand van de groei. Wie kan zeggen dat dit niet voor de meerderheid geldt? De conclusie is hard: ondanks alle inspanningen op het gebied van ‘modernisering’ van het management en de daaruit voortvloeiende verbeteringen, blijft de kwestie van vervreemding op het werk bestaan. Laten we daarom samen een nieuwe reflectie starten.

Wat is de economie van burn-out? Een arbeidswereld die elke dag meer en meer uitgeput raakt en onverbiddelijk afstevent op brutale breuken omdat ze regelmatig een reset nodig heeft om verder te kunnen gaan. Dat zijn heftige schokken die veel schade aanrichten, in de eerste plaats op menselijk vlak.

Kan de druk om resultaten te behalen nog steeds als positief worden ervaren?

Werkt de hefboom van prestaties en jezelf overtreffen nog steeds? Realiseert een werknemer zich vandaag de dag omdat hij uitstekende resultaten boekt of omdat hij gewoonweg de beste is in termen van prestaties? Nee, dat is niet meer voldoende.
Sinds enkele jaren vult het sociale/relationele aspect het plaatje aan. Een goede teamspeler zijn is minstens even belangrijk als een bekwame en efficiënte collega zijn. Uiteraard vullen beide dimensies elkaar aan. Ze vervangen elkaar niet.
Prestaties blijven motiverend, mits ze gepaard gaan met plezier, verbondenheid en samenhang. Ze moeten voortaan ook eerlijk worden beloond. Het is mogelijk om de druk om resultaten te behalen draaglijk en zelfs aantrekkelijk te maken. Daarvoor moeten we een heel eenvoudig principe in onze redenering integreren: winstgevendheid = delen. De vruchten van de groei moeten beter worden verdeeld onder degenen die er actief aan bijdragen.

In elk bedrijf een gedeelde visie op gezondheid en evenwicht

Het blijft moeilijk om overeenstemming te bereiken over de oorzaak van de druk die op medewerkers wordt uitgeoefend… Natuurlijk zijn er nog steeds bedrijven en managers die giftig zijn en/of onverschillig staan tegenover het welzijn van hun werknemers. Maar er is ook een aanzienlijk aantal collega’s die meesters zijn geworden in het creëren van hun eigen neuroses. Sommigen hebben niemand nodig om zich overmatig in te zetten voor een baan of een verantwoordelijkheid die dat niet vereist.

Hoewel iedereen zelf verantwoordelijk is voor het vinden en behouden van zijn of haar eigen evenwicht, is het aan het bedrijf om een passend evenwicht te bieden tussen privé- en beroepsleven. Om dit te bereiken, moet worden geholpen bij het oplossen van loyaliteitsconflicten die werknemers ervaren ten aanzien van de rollen die zij vervullen in hun organisaties, hun gezinnen en hun gemeenschappen.
Om te beginnen moeten we erkennen dat we de neiging hebben om het vermogen om ‘buitengewone’ werktijden te maken te waarderen, wat de situatie niet ten goede komt… En we moeten zo snel mogelijk een cultuur creëren waarin iedereen de vroege signalen van uitval bij directe collega’s kan herkennen en aan de bel kan trekken voordat het te laat is. Gewoon voor elkaar zorgen, simpelweg.

Het is niet langer alleen een kwestie van vertrouwen…

In deze ‘burn-out-economie’ hebben we te maken met een verslechterd klimaat op het werk. We hebben onlangs nieuwe niveaus bereikt wat betreft het algemene wantrouwen tussen werkgevers en werknemers. Het maakt uiteindelijk niet uit welke termen worden gebruikt om het gebrek aan vertrouwen tussen de partijen te beschrijven. Verlies van zingeving voor de enen, een rampzalige werknemerservaring voor de anderen, niet-nakoming van wederzijdse verplichtingen voor degenen die blijven…

Laten we eerlijk zijn: vertrouwen alleen is niet meer voldoende. Inspiratie evenmin. Ze maken het niet mogelijk om langdurig uitzonderlijke werkdruk te verdragen die onbegrijpelijke offers vereist, zelfs als het bedrijfsproject geweldig is.
Uitputting is geen onvermijdelijk onderdeel van een carrière, die nu eenmaal ups en downs kent. Het is ook niet het enige bewijs van totale toewijding aan de taak die ons is toevertrouwd.
Het gaat niet om opgeven of lijden wanneer we een arbeidsrelatie aangaan. Het gaat juist om beloften die door beide partijen moeten worden nagekomen… en om een contract dat regelmatig moet worden hernieuwd, zodat het zich in hetzelfde tempo als wij ontwikkelt en groeit.

Jean-Paul Erhard