In het drukke najaar neemt werkgerelateerde stress bij een deel van de werkende bevolking opnieuw de bovenhand. Hoe staat het anno 2019 met de stressbeleving op de werkvloer in ons land? Uit het grootste Belgische onderzoek ooit naar stress op het werk blijkt dat leidinggevenden het vaakst werkstress ervaren. Toch zijn het vooral niet-leidinggevenden die moeilijker kunnen omgaan met stress.

Over een periode van bijna drie jaar peilde Mensura, externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, via een online bevraging bij ruim 28.000 werknemers naar de mate waarin zij werkgerelateerde stress ervaren. 23% van de ondervraagden had op het moment van de bevraging een leidinggevende functie.

Niet-leidinggevenden worstelen meer met stress

De stresservaring naar aanleiding van het werk is bij leidinggevenden groter dan bij niet-leidinggevenden. Ongeveer 60% van de leidinggevenden geeft aan matig tot zeer gestresseerd te zijn. Bij niet-leidinggevenden – zowel arbeiders als bedienden – is dat net geen 50%.

Maar op het vlak van omgang met werkstress, blijkt net het omgekeerde. Ook al geven leidinggevenden aan meer stress te ervaren, toch blijken ze beter in staat om ermee om te gaan. Zo’n 4 op 5 leidinggevenden (81%) beweren meestal tot altijd op een gezonde manier met hun stressniveau te kunnen omgaan. Bij niet-leidinggevenden is dat minder het geval: bijna 1 op 4 (24%) geeft te kennen soms tot nooit gezond met werkstress om te kunnen.

Leidinggevenden hebben meer sleutels in handen om met stressniveau om te gaan

Bart Vriesacker, stressexpert bij Mensura: “Het aantal werknemers dat substantieel stress ervaart blijkt hoog, gemiddeld 55%. Dat hoeft niet alarmerend te zijn: stress is niet per definitie negatief. Maar als ook de omgang ermee problematisch is, wordt het een voedingsbodem voor kleine of grotere kwalen. Denk maar aan overspannen zijn, lichamelijke ongemakken, tot zelfs burn-out.”

“Dat leidinggevenden aangeven beter om te kunnen met werkgebonden stress, heeft vooral met controle te maken. Sturende functies hebben meer sleutels in handen om met hun stress om te gaan, zoals autonomie. Inspraak hebben in wie wat wanneer doet en hoe dat moet gebeuren zijn belangrijke buffers tegen stress.”

Werkinhoud en mentale belasting bezorgen ons de meeste stress

Het onderzoek peilde ook naar stressoren en stressbuffers. Mentale belasting door de werkinhoud (zoals de nood aan concentratie) scoort het hoogst als stressfactor. Daarna volgen werkdruk en emotionele belasting door het werk (emoties veroorzaakt door de aard van het werk en professionele contacten). Ook de moeilijkheidsgraad van het werk en de sfeer op de werkvloer spelen een rol in de stressbeleving.

Bart Vriesacker: “Werksfeer is water én vuur voor stressbeleving. Een collegiale omgeving waar collega’s bijspringen voor elkaar helpt stress te kanaliseren. Maar het omgekeerde is ook waar: een toxische omgeving waar het principe ‘ieder voor zich’ geldt, is een vliegwiel voor druk en spanningen. Negatieve impact op de werksfeer straalt bovendien af op de productiviteit. Wie veel stress ervaart, werkt misschien meer uren, maar is uiteindelijk minder productief.”

Duidelijke afspraken en communicatie beste stressbuffers

Te lange blootstelling aan hevige stress, is nefast voor de mentale en de fysieke gezondheid en kan op termijn een oorzaak van uitval worden. Daarom is het als bedrijf belangrijk om actie te ondernemen om overtollige of aanhoudende stress te verlichten of weg te nemen. Volgens de respondenten zijn heldere werkprocedures en een duidelijke manier van werken de voornaamste stressbuffer.

Een andere niet te onderschatten stressbuffer is (een zekere mate van) vrijheid en zelfstandigheid om het werk zelf te organiseren en beslissingen te nemen. Bart Vriesacker: “Dat is niet in alle jobs evident of zelfs mogelijk. Veel arbeidersfuncties bieden op dat vlak weinig speelruimte en nochtans geeft die groep die duidelijk aan stress te ervaren. In die gevallen is het aangewezen om extra aandacht te besteden aan andere stressremmende factoren.”

Organisaties moeten tools aanreiken om juist met stress om te gaan

De bevraagde werknemers schuiven als derde grootste stressbuffer de steun en waardering van een leidinggevende door. “De cruciale rol van coach en luisterend oor zit niet automatisch bij elke leidinggevende ingebakken. Het is vooral zaak om leidinggevenden en medewerkers de tools aan te reiken zodat ze alles wat van hen verwacht wordt ook naar behoren in de praktijk kunnen brengen”, vindt Bart Vriesacker. “Het is daarom zinvol om te investeren in leiderschapstrainingen die de focus leggen op coaching en in sensibilisering van medewerkers.”

Tegelijk moeten werknemers die niet uit eigen beweging met een stressprobleem bij hun overste aankloppen op tijd in beeld komen. “Ook signalen herkennen van overmatige stress of het begin van burn-out is een vaardigheid die niet uit de lucht komt vallen. Wat heb je aan een opendeurcultuur als een leidinggevende nooit geleerd heeft hoe hij een gesprek over gevoelige materie in goede banen kan leiden? Praten werkt, maar dan moeten we het als organisaties ook faciliteren.”

Bron: Mensura