Wat!? Bent u niet helemaal op de hoogte van agentische kunstmatige intelligentie? Dat is toch het nieuwe strategische model… Dat van een bedrijf waar alle klassieke en routinematige activiteiten zijn geautomatiseerd en worden toevertrouwd aan AI-agenten, zodat de mens zich kan concentreren op complexe kwesties die een beoordelingsvermogen vereisen. De transformatie onder leiding van superkrachtige bedrijven, te beginnen met de GAFAM, is onstuitbaar… zonder dat we met zekerheid kunnen zeggen dat ze noodzakelijk is!

Welke houding moeten we aannemen ten aanzien van de toename van innovaties en de versnelde opmars van AI in onze dagelijkse taken? Verzet lijkt zinloos. Scepticisme is ongetwijfeld naïef. In ieder geval is het van fundamenteel belang dat we volhardend blijven in ons streven naar het recht van iedereen om het heden en de toekomst op het gebied van het gebruik van AI in onze werkomgeving ter discussie te stellen. Twijfel blijven koesteren en blijven nadenken, zelfs – of juist – wanneer de weg al uitgestippeld lijkt… Zijn we het daarover eens?

Data en AI: tussen bescherming en ontlasting van verantwoordelijkheid

Als we eerlijk zijn, moeten we constateren dat steeds meer werknemers, op welk niveau dan ook, hun dagelijkse taken aan AI toevertrouwen, of op zijn minst een beroep doen op AI als een onmisbare hulp.
Verbeteren AI-agenten de kwaliteit van onze dienstverlening? Ja, de resultaten zijn positief en het gaat niet langer alleen om snelheid. De agenten helpen ons om kwantitatieve en kwalitatieve maatstaven toe te passen
in onze analyses en ons begrip van verschijnselen en trends. In de toekomst kunnen ze ons ook beschermen tegen vooroordelen en clichés, op voorwaarde dat we deze niet overnemen in de ontwerp-, ontwikkelings- en onderhoudsfasen van de tools.
Een groot risico dat we moeten voorzien, is dat we ons verantwoordelijkheidsgevoel verliezen door ons te verschuilen achter de gebrekkige hyperbetrouwbaarheid van AI wanneer de resultaten niet aan de verwachtingen voldoen. Dat is het gevaar dat ons loert…

Wat betekent het om de relatie tussen mens en machine te definiëren?

Op tafel ligt de kwestie van de samenwerking die we aan het opbouwen zijn met de vriendelijke digitale ‘monsters’ uit onze verbeelding. AI-agenten komen in groten getale opzetten. Het is ondenkbaar dat we daar geen controle over hebben, en toch hebben sommigen van ons soms dat gevoel.

Tijdens zijn jaarlijkse grote bijeenkomst kondigt het digitale bedrijf Salesforce een herdefiniëring van de werkplek aan op basis van het agentenmodel en de noodzakelijke harmonie tussen menselijke werknemers en AI-agenten. Het benadrukt daarbij de sleutelrol van de HR-afdelingen, die natuurlijk verantwoordelijk zijn voor het stimuleren van de menselijke dynamiek binnen de organisatie en die in staat moeten zijn om de samenwerking tussen mens en machine te sturen.

Het is duidelijk dat we niet zullen ontsnappen aan het definiëren van een nieuw evenwicht binnen onze bedrijven. De onmiddellijke (en gemakkelijke) vertaling hiervan vindt plaats in de uitwerking van onze opleidingsplannen en in de zachte begeleiding van de digitale transformatie. Een comfortabele eerste stap. Maar slechts een eerste stap…

Beheer gericht op (of beperkt tot) de foutmarge

Om helder te kunnen denken, moeten we namelijk kunnen anticiperen op wat er gaat komen. Waar gaat het om? Laten we even een zijsprongetje maken en het voor één keer over voetbal hebben. Blijf bij ons, het duurt niet lang!

De coach van Union Saint Gilloise, de Belgische kampioen van juni jongstleden, heeft zojuist de hoofdstad verlaten om naar Monaco te vertrekken. Midden in het seizoen. Zonder enig drama. Waarom? Omdat het model van de club wordt bepaald door het gebruik van data. De coach werd binnen enkele dagen vervangen, zonder twijfel of polemiek over ethische kwesties zoals loyaliteit, trouw, de heerschappij van het geld… Waarnemers vragen zich gewoon af wat de meerwaarde is van een coach (een mens dus) in dit systeem… Het antwoord is simpel: het is de foutmarge, d.w.z. de – minimale – percentages die het verschil maken.

De realiteit van vandaag en morgen is hier: ons speelveld wordt kleiner. Nadat AI de ‘vervelende’ aspecten van het dagelijks leven op zich heeft genomen, verovert het nu nieuwe terreinen. Waar we deden alsof creativiteit ons voorrecht zou blijven, zijn we nu voorbijgestreefd. Ook op dit gebied presteert AI steeds beter.

We zullen voortaan een marginale rol spelen, idealiter met een enorme toegevoegde waarde. Op voorwaarde dat we daartoe in staat zijn, want daarvoor hebben we moed, een vooruitziende blik en een scherp gevoel voor het algemeen belang en sociale cohesie nodig.

Sneller dan verwacht is het moment aangebroken waarop we keuzes moeten maken. We kunnen ons niet verschuilen achter een AI-agent om de beslissingen te nemen die nodig zijn voor de verdeling van rollen en verantwoordelijkheden binnen onze organisaties. Voor elke job, elke opdracht, elke taak moeten we beslissen aan wie of wat we de uitvoering ervan toevertrouwen.
Een eenvoudige vraag: wie gaat deze rol en functie vervullen? Een digitale agent of een leuke collega? Zo simpel is het… Zijn we klaar om deze uitdaging aan te gaan?

Jean-Paul Erhard

Noot van de redactie: dit hoofdartikel is opnieuw geschreven zonder hulp van AI, hoewel we al een tijdje denken dat we dat eens zouden moeten proberen…