Het Belgische pensioensysteem nadert zijn houdbaarheidsdatum. Dat komt vooral doordat te veel oude(re) werknemers kiezen voor een vervroegd pensioen. De effecten van de vergrijzing zullen zich nog jaren laten voelen. Het is dus hoog tijd om bij te sturen. Onze noorderburen hebben het beste pensioensysteem ter wereld. Dat blijkt uit de Global Pension Index van HR-expert Mercer, een vergelijking van de pensioensystemen in 47 landen, goed voor 64% van de wereldbevolking.

Populaties over de hele wereld worden ouder, vooral in meer volwassen markten. Bovendien zorgen inflatie en stijgende rentetarieven voor een nieuwe marktdynamiek die aanzienlijke uitdagingen voor pensioenfondsen met zich meebrengt. Tegelijk wordt steeds vaker van de mensen zelf verwacht dat ze zelf actief hun pensioenplan gaan beheren. Binnen die context evalueerde Mercer de pensioensystemen in 47 landen op het vlak van efficiëntie (of het systeem doet wat het moet doen), integriteit (rechtszekerheid en betrouwbaarheid) en duurzaamheid (hoe houdbaar en betaalbaar is het stelsel op de lange termijn).

Nederland, IJsland en Denemarken hebben de beste pensioensystemen ter wereld. België staat in de middenmoot; op een vergelijkbaar niveau als Zweden of Duitsland. Frankrijk, Spanje of Italië scoren dan weer beduidend minder goed.

Status quo voor België

Vergeleken met vorig jaar doet ons land het beter qua integriteit van het pensioensysteem, haalt het dezelfde beoordeling voor efficiëntie maar verslechtert de duurzaamheidsscore (39ste op 47 landen). Die duurzaamheid is al vele jaren de oorzaak van de matige score. Mercer kent België opnieuw een B-label toe.

Mercer formuleert ook verschillende duidelijke aanbevelingen om het Belgische pensioensysteem te verbeteren. “Het is belangrijk oudere werknemers te stimuleren om aan het werk te blijven, zeker aangezien de levensverwachting stijgt. Bovendien pleiten wij voor een algemene verplichte minimale pensioenbijdrage waardoor een minimale pensioenopbouw gegarandeerd wordt. En tot slot is ons advies om een deel van de pensioenuitkering als rente op te nemen”, zegt Dirk Kemkers, senior pensioenconsultant bij Mercer.

De groeiende impact van AI

Mercer onderzocht ook het potentieel van kunstmatige intelligentie (AI) om pensioen- en socialezekerheidsstelsels te verbeteren.

“Vermogensbeheerders gebruiken steeds vaker AI om hun operationele en besluitvormingsprocessen te verbeteren, wat mogelijk kan leiden tot hogere reële beleggingsrendementen voor de pensioenplandeelnemers,” merkt Dr. David Knox, Senior Partner bij Mercer en hoofdauteur van de studie, op. “AI heeft ook het potentieel om de betrokkenheid van individuen te verbeteren en hen zo te helpen bij financiële beslissingen op lange termijn. Dat zou de pensioenresultaten moeten verbeteren.”

“Het rapport maakt echter duidelijk dat AI niet zonder risico’s is, denk maar aan uitdagingen op het gebied van modellering, of ethische en privacy-zorgen, of de behoefte aan optimale cyberbeveiliging. Bij het ontwikkelen van deze systemen is het essentieel dat AI-modellen een sterke governance hebben, om zo vooroordelen en ongerechtvaardigde reacties te vermijden. Dat is cruciaal opdat pensioenplandeelnemers vertrouwen in AI-oplossingen zullen hebben en behouden. AI zal altijd menselijk toezicht nodig hebben. Maar ondanks de uitdagingen biedt AI een kans op een hogere levensstandaard na pensionering – een waardevol doel voor alle pensioensystemen,” besluit Dr. Knox

Bron: Global Pension Index 2023 van Mercer