Thuiswerkers moeten beter beschermd worden, schrijft de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in een nieuw rapport. Hun aantal is sterk gestegen door de verspreiding van de coronapandemie. Aangezien thuiswerk in de privésfeer plaatsvindt, is het vaak “onzichtbaar”. In lage- en middeninkomenslanden bijvoorbeeld werken bijna alle thuiswerkers (90%) informeel.

Zij zijn meestal slechter af dan degenen die buitenshuis werken. Zelfs in hoger gekwalificeerde beroepen verdienen ze gemiddeld 13% minder in het Verenigd Koninkrijk; 22% minder in de Verenigde Staten; 25% minder in Zuid-Afrika en ongeveer 50% minder in Argentinië, India en Mexico.

Thuiswerkers worden ook geconfronteerd met grotere veiligheids- en gezondheidsrisico’s en hebben minder toegang tot opleiding dan andere werknemers, en dit kan hun carrièrevooruitzichten beïnvloeden.

Het rapport “Working from home. From invisibility to decent work” laat ook zien dat thuiswerkers niet hetzelfde niveau van sociale bescherming genieten als andere werknemers. Ze zijn minder vaak lid van een vakbond of vallen minder vaak onder een collectieve arbeidsovereenkomst.

Vernieuwde urgentie

Volgens schattingen van de IAO waren er vóór de coronacrisis wereldwijd ongeveer 260 miljoen thuiswerkers. Dit is 7,9% van de wereldwijde werkgelegenheid. 56 procent van hen (147 miljoen) waren vrouwen.

Onder hen bevinden zich telewerkers die permanent op afstand kunnen werken en een groot aantal werknemers die betrokken zijn bij de productie van goederen die niet geautomatiseerd kunnen worden, zoals borduurwerk, handwerk en elektronische assemblage. Een derde categorie, de werknemers van digitale platformen, verlenen diensten zoals het verwerken van verzekeringsclaims, de redactie van teksten of gegevensannotatie voor de training van kunstmatige intelligentiesystemen.

Tijdens de eerste maanden van de coronapandemie in 2020 werkten naar schatting één op de vijf werknemers thuis. Verwacht wordt dat de gegevens voor heel 2020 een aanzienlijke stijging zullen vertonen ten opzichte van het voorgaande jaar.

In Europa en de Verenigde Staten is telewerk sinds maart 2020 voor talloze werknemers van de ene op de andere dag een realiteit geworden. De cijfers voor telewerk variëren van meer dan 33% in heel Europa tot bijna 50% in de Verenigde Staten.

Volgens het rapport zal thuiswerk de komende jaren verder in de lift zitten, waardoor de dringende noodzaak om de problemen waarmee thuiswerkers en hun werkgevers geconfronteerd worden, aan te pakken, opnieuw op de voorgrond treedt.

Slecht gereguleerd, een gebrek aan naleving

Thuiswerk is vaak slecht gereguleerd en de naleving van bestaande wetten blijft een uitdaging. In veel gevallen worden thuiswerkers beschouwd als onafhankelijke aannemers en zijn ze daarom uitgesloten van het toepassingsgebied van de arbeidswetgeving.

“Veel landen hebben wetgeving, soms aangevuld met collectieve overeenkomsten, die bepaalde lacunes m.b.t. waardig werk inzake thuiswerk aanpakt. Toch hebben slechts tien lidstaten van de IAO Verdrag nr. 177 geratificeerd, dat de gelijke behandeling van thuiswerkers en andere loontrekkenden bevordert, en slechts weinig landen hebben een alomvattend beleid inzake thuiswerk”, zei Janine Berg, senior econoom bij de IAO.

Aanbevelingen

Het rapport doet concrete aanbevelingen om thuiswerk meer zichtbaar te maken en beter te beschermen.

Voor thuiswerkers op digitale platformen, van wie de activiteiten bijzondere uitdagingen op vlak van naleving met zich meebrengen (omdat ze meerdere landsgrenzen overschrijden), pleit het rapport voor het gebruik van gegevens die door hun werk worden gegenereerd om toezicht te houden op de werkomstandigheden en voor instrumenten om eerlijke lonen vast te leggen.

Voor telewerkers roept het verslag beleidsmakers op om specifieke maatregelen te nemen om psychosociale risico’s te beperken en een “recht om los te koppelen” in te voeren, dat ervoor zorgt dat de grens tussen werk en privéleven wordt gerespecteerd.

Voor industriële thuiswerkers benadrukt het rapport het belang van de overgang naar de formele economie door de wettelijke bescherming uit te breiden, de naleving te verbeteren, schriftelijke contracten te veralgemenen, toegang tot sociale zekerheid te bieden en thuiswerkers bewust te maken van hun rechten.

Thuiswerk zal de komende jaren waarschijnlijk belangrijker worden. Overheden moeten samenwerken met werknemers- en werkgeversorganisaties opdat alle thuiswerkers kunnen schakelen van onzichtbaar naar waardig werk.

Bron: IAO Brussel