Een nieuw jaar, een nieuwe betoging van de socialistische vakbonden, een nieuwe actie die gedekt is door een stakingsvergoeding waarbij geen sociale bijdragen betaald worden in functie van de financiering van onze sociale zekerheid. Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), reageert verbaasd: “Waarom actie voeren en de bedrijven in moeilijkheden brengen, terwijl zij het gros van de inkomsten van de sociale zekerheid verzekeren? Daarnaast hebben we eind vorig jaar met alle sociale partners samen nog een gezamenlijke verklaring onderschreven. Voor mij is dat geen vodje papier.”

Het VBO gaat ervan uit dat onze sociale zekerheid duurzaam moet zijn, in die zin dat er steeds een evenwicht gevonden moet worden tussen solidariteit en verzekering. Dat evenwicht staat anno 2020 onder druk, niet in het minst in onze pensioenen: zo zijn de wettelijke pensioenen met 41% van de uitgaven de grootste slokop in de totale uitgaven van de sociale zekerheid. Toch krijgt men daar te weinig voor terug. De nettovervangingsratio (dat is de verhouding tussen het nettopensioen en het nettoloon dat met arbeid wordt verdiend) blijft met 50,1% bijzonder laag. Met 28,9% van het bbp dat België investeert in sociale uitgaven is ons land na Frankrijk nochtans koploper binnen de OESO.

Nagenoeg elke politieke partij heeft zich uitgesproken voor een pensioen van 1.500 euro. Het VBO erkent dat het optrekken van de laagste pensioenen een prioriteit moet zijn in de volgende legislatuur. Met de besteding van de welvaartsenveloppe naar aanleiding van het IPA 2019-2020 hebben de sociale partners ook een significant deel aan die pensioenen besteed.

Toch is er erg veel onduidelijkheid rond het cijfer van 1500 euro. Zo hebben ambtenaren een hoger pensioen en zelfstandigen een lager. Gaat men ervan uit dat dit bedrag wordt uitgekeerd na een loopbaan van 45 jaar, en dat in de wetenschap dat de gemiddelde Belg anno 2020 een loopbaan heeft van 33 jaar (40 jaar als we de gelijkgestelde periodes erbij rekenen)? Wordt dat gefinancierd via de eerste pijler (via extra belastingen) of gaat het om een optelsom van de eerste, tweede en derde pijler? Volgens het VBO zou het goed zijn als we daar snel duidelijkheid over konden verschaffen, maar dat onze loopbanen langer en niet korter moeten worden, staat buiten kijf. Enkel zo kunnen we tot een hoger pensioen komen.

Hoe kunnen we de stabiliteit van onze sociale zekerheid blijven garanderen?

Wat het VBO betreft, kunnen er verschillende maatregelen genomen worden die onze sociale zekerheid duurzaam, performant, eigentijds en eenvoudig maken.

– Risicopreventie: preventie overstijgt de pure gezondheid en is ook een middel om langdurige werkloosheid te bestrijden.

– Daarnaast moet dewelvaartsenveloppe maximaal worden ingezet op armoedebestrijding door de kloof tussen de armoedegrens en de minimumuitkeringen te verkleinen. De focus ligt daarbij op alleenstaande ouders.

– Een performante sociale zekerheid moet steeds aanzetten tot ‘werken’, dat steeds voordeliger moet zijn dan ‘niet werken’.

De sociale partners hebben deze richtlijnen ook in hun gezamenlijke verklaring opgenomen: ‘Een duurzame sociale zekerheid vergt dat gezamenlijk zowel naar inkomsten als uitgavengekeken wordt. Er dient te worden nagegaan hoe de financieringsbasis van de sociale zekerheid voldoendeduurzaam kan worden gemaakt om de verschillende uitdagingen aan te gaan, zowel op korteals op lange termijn. Daarbij is het belangrijk dat de verschillende inkomsten structureel en voorspelbaar zijn. Tegelijk dient er te worden onderzocht hoe de uitgaven kunnen worden beheerst zodat ze sporen met de draagkracht van onze economie. Daarbij is het samen inzetten op een hogere werkzaamheid belangrijk.’ Mag het VBO ervan uitgaan dat de socialistische bonden deze formulering nog steeds steunen?

Pieter Timmermans besluit: “In plaats van te manifesteren op straat, lijkt het mij beter om constructieve beleidsvoorstellen te formuleren. Als we onze werkzaamheidsgraad kunnen optrekken, verhogen we de inkomsten en verlagen we de uitgaven in de sociale zekerheid. Zo liggen de uitgaven in de sociale zekerheid beter in verhouding met de draagkracht van onze economie. Wie kan daar nu tegen zijn?”