Belgische organisaties hebben in de coronacrisis veel oog voor het welzijn van hun personeel. Bijna 7 op de 10 (68%) werknemers vinden dat hun gezondheid als prioritair wordt beschouwd door hun organisatie. Ruim de helft (57%) vindt bovendien dat er vanuit de organisatie veel begrip getoond wordt voor hun thuissituatie. Bij maar liefst 77% van de respondenten werd in de afgelopen periode één of meerdere vormen van flexibel werken toegestaan. Dit blijkt uit de tweede grote coronastudie van KU Leuven en IDEWE, waaraan bijna 6.000 werkende Belgen deelnamen.

Welke steun ervaren werknemers in deze coronatijden van hun organisatie en wat betekent dit voor hun gezondheid? Dit wilden de KU Leuven en IDEWE, de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, te weten komen in deze tweede van vier grootschalige bevragingen.

Wat blijkt? Ook in een volgende fase van de coronacrisis gaan werkende Belgen nog steeds gebukt onder mentale gezondheidsklachten. Bijna de helft (46%) blijkt na 2 maanden coronamaatregelen met angst en depressieve gevoelens te kampen. Dit zijn er nauwelijks minder in vergelijking met de maand ervoor (48%). Bijna 1 op de 2 werkende Belgen heeft het gevoel voortdurend onder druk te staan (53% bij de vorige bevraging). Nu veel organisaties hun werknemers – na weken thuiswerk of technische werkloosheid – voorzichtig opnieuw naar kantoor of het werk halen, bemoeilijkt de angst van de werknemers deze terugkeer.

Prof dr Lode Godderis, IDEWE & KU Leuven: “Onze angst en de werkdruk blijven hoog in deze crisis, en dat vergt inspanningen van ons allemaal. Organisaties doen veel om ervoor te zorgen dat hun werknemers zich in deze bizarre tijden beter in hun vel voelen. Naast de behoefte aan een veilige en gezonde werkomgeving blijft het voor veel werknemers zoeken naar een goed evenwicht tussen hun thuis- en werkleven.”

Bij ruim 2 op de 3 respondenten (68%) heerst het gevoel dat de werkgever alles in het werk stelt om hen een veilige werkplek te garanderen. De gezondheid van de werknemers is er niet ondergeschikt aan de productiviteit. Dit zorgt ervoor dat ze minder bang zijn of sombere gedachten hebben (40%). Bij werknemers in organisaties met een zwak of matig ‘veiligheidsklimaat’ loopt dit op tot 55%.

“Inzetten op veilig werk kan mentale gezondheidsklachten bij werknemers helpen voorkomen. Het is daarom belangrijk voor ondernemingen om hun werknemers te betrekken bij het uitwerken van de veiligheidsmaatregelen op het werk. Daarnaast doen ze er goed aan om te leren uit deze crisis en om niet meteen terug te willen naar de situatie van het pre-coronatijdperk. De vroegere situatie is immers niet noodzakelijk beter dan de nieuwe. Wat heeft de crisis je geleerd, welke nieuwe inzichten zijn er, wat is positief en wat moet bijgestuurd worden? Niet meer ‘back to business as usual’, maar bespreek samen met je werknemers wat je kan doen om de business opnieuw goed te doen draaien en tegelijk rekening te houden met hun gezondheid,” aldus Lode Godderis.

Aandacht voor de thuissituatie en flexibiliteit in werktijd en -plaats

“In deze coronatijden is bij veel mensen het evenwicht zoek tussen het werk- en privéleven. Zowel op het werk als thuis moeten werknemers bepaalde verwachtingen inlossen: ze willen hun werk even goed doen als daarvoor én tegelijk hun kinderen de nodige aandacht geven en hen begeleiden bij hun schooltaken. De week per week beslissingen van de overheid over de schoolopstart vergen veel van werknemers met kinderen. Ze moeten voortdurend bijsturen en zoeken naar oplossingen. In realiteit blijkt dit vaak geen sinecure, vreet dit aan hun energie én aan hun mentale weerstand,” aldus Lode Godderis.

In het onderzoek geeft ruim de helft van de respondenten (57%) aan dat hun werkgever rekening houdt met hun thuissituatie. Er wordt begrip en flexibiliteit getoond voor het feit dat veel werknemers hun thuiswerk moeten weten te verzoenen met de zorg voor hun kinderen. Zo hoeven ze zich niet schuldig te voelen wanneer ze tijd nemen voor hun gezin. Van de werknemers die het gevoel hebben dat hun organisatie rekening houdt met hun thuissituatie, kampt 39% met angst en depressieve gevoelens. Dit loopt op tot ruim de helft (55%) bij werknemers uit organisaties met een zwakke tot matige familieondersteunende cultuur.

Om hun werk- en privéleven beter op elkaar af te stemmen, deed bijna 4 op de 5 bevraagde werknemers (77%) een beroep op één van de volgende maatregelen om hun werktijd en -plaats zelf in te vullen:

• 70% van de respondenten mocht thuiswerken. 64% deed dit ook.
• Voor 1 werkende Belg op 5 (21%) was er een satellietkantoor beschikbaar. 6% maakte hier gebruik van.
• 44% van de respondenten kon extra verlof opnemen om overuren te compenseren. 22% deed dit.
• 31% van de respondenten kon gebruik maken van een regeling waarbij de officiële werkuren gespreid werden over de week, maand of jaar. 20% maakte gebruik van deze maatregel.
• 36% van de respondenten kon verlof per uur opnemen. Precies de helft van hen maakte gebruik van deze maatregel.

Van de werknemers die enige flexibiliteit kregen om hun werkplaats en/of –tijd zelf te bepalen, kampte 44% met angst en depressieve gevoelens. Dit liep op tot 53% bij werknemers die geen beroep deden op één van de maatregelen van werkplek en -tijdflexibiliteit.

Rol van de leidinggevenden ?

Over het algemeen is 63% van de respondenten tevreden met zijn job. In de vorige bevraging was dit nog 61%. Uit dit onderzoek blijkt ook het belang van goede communicatie vanuit de leidinggevende naar de werknemers toe, voor onze jobtevredenheid. Zo is ruim de helft van de respondenten (57%) van mening dat hun directe leidinggevende tijdig, duidelijk en eerlijk communiceert over de te volgen procedures tijdens de coronacrisis. Drie kwart van hen ervaart een hoge jobtevredenheid. Van de werknemers die vinden dat hun leidinggevende te kort schiet in het verstrekken van informatie over de coronaprocedures, is amper de helft tevreden met zijn job.

Of we al dan niet veel sociale steun krijgen van onze directe leidinggevende, is eveneens bepalend voor onze jobtevredenheid. Voor twee op de drie werknemers (66%) is dit wel het geval. Zij kunnen, als dat nodig is, hun directe baas om hulp vragen en voelen zich door hem of haar gewaardeerd. Drie kwart van deze groep is tevreden met hun job, tegenover slechts 44% van de werknemers die weinig sociale steun ervaren van hun leidinggevende.

Wat kunnen werknemers zelf doen om zich mentaal gezond te houden?

Bij ruim 1 op 3 werkende Belgen (35% – 38% in de vorige bevraging) heeft deze periode een negatieve weerslag op hun dagelijkse functioneren. Ze kunnen zich bijvoorbeeld minder dan gewoonlijk concentreren op hun bezigheden (43% – 50% in de vorige bevraging) en voelen zich ongelukkiger (40% – 43% in de vorige bevraging).

Uit dit onderzoek blijkt dat veerkrachtige werknemers en werknemers die sociale steun krijgen van collega’s zich beter kunnen wapenen tegen hun onzekerheid en angsten en beter functioneren in hun dagelijkse leven. Drie kwart van de respondenten ervaart veel sociale steun van collega’s, voelt zich gewaardeerd en kan zijn collega’s steeds om hulp vragen. Van hen ervaart ‘amper’ 29% klachten in het dagelijkse functioneren tegenover maar liefst de helft van wie weinig tot matig sociale steun krijgt van collega’s.

Lode Godderis: “Hieruit blijkt het belang om steun te krijgen bij problemen die je alleen niet opgelost krijgt. Durf daarom hulp te vragen aan collega’s en bied hen ook jouw hulp aan.”

Hoe veerkrachtig we zijn, is eveneens bepalend voor ons stress- en angstniveau. 4 op de 10 respondenten kan probleemloos omgaan met snel veranderende omstandigheden en met stressvolle situaties en heeft dus een hoge veerkracht. Van hen ondervindt slechts 20% hinder in hun dagelijkse functioneren, terwijl dit percentage bij de minder veerkrachtige werkenden oploopt tot 45%.

“We hebben er in deze absurde tijden veel baat bij om onze veerkracht te versterken door minder te piekeren over dingen waar we toch geen invloed op hebben. Het kan helpen om enerzijds te accepteren dat we nog een tijdje in onzekerheid zullen leven en anderzijds om ons tegen deze angst beschermen door te focussen op de zaken waar we wel een impact op hebben. Bepaal daarom voor jezelf wat je in deze periode wel goed kan en zet daarop in,” besluit Lode Godderis.

Methodologie : op 23 april lanceerden IDEWE en KU Leuven een onderzoek, waarbij ze willen achterhalen welke invloed de coronacrisis heeft op het mentaal welzijn van werkende Belgen. Dit was de tweede bevraging van een reeks van vier, steeds met een tussenperiode van 4 weken. In totaal vulden 5.963 werkende Belgen de tweede vragenlijst volledig in.