De coronacrisis heeft een grote impact op de Vlaamse arbeidsmarkt. Hoewel het effect van de crisis en van heel wat maatregelen pas later zichtbaar wordt, is nu al duidelijk dat personen met een migratieachtergrond en personen met een arbeidsbeperking harder getroffen worden. Zij worden geconfronteerd met meer banenverlies, hogere jeugdwerkloosheid en een groter risico op digitale uitsluiting. Corona dreigt de kloof op de Vlaamse arbeidsmarkt voor deze mensen nog verder uit te diepen.

De sociale partners van de SERV, het Minderhedenforum en het Overlegplatform Handicap & Arbeid vragen daarom dat de Vlaamse Regering rekening houdt met deze kwetsbare groepen en de structurele ongelijkheid op de arbeidsmarkt niet vergroot.

Ann Vermorgen, voorzitter Commissie Diversiteit: “Beleidsmakers moeten bij elke maatregel die ze nemen in het kader van de coronapandemie zich bewust zijn van de impact ervan op kwetsbare groepen. Deze acties mogen deze groepen niet harder treffen. Om te verhinderen dat de impact van de coronacrisis de ongelijkheid op de Vlaamse arbeidsmarkt vergroot, is er nood aan een inclusieve relance die álle talenten waardeert. Tegelijk is het belangrijk om volop in te zetten op diversiteit en inclusie op basis van wetenschappelijk onderbouwd beleid.”

Kansengroepen zwaarder getroffen

Maatregelen zoals de tijdelijke werkloosheid en het corona overbruggingskrediet voor zelfstandige ondernemers verzachten de impact van de coronacrisis op de arbeidsmarkt. Daardoor lijkt het wel mee te vallen met de werkzaamheidsgraad en de werkloosheidsgraad. Maar wie goed naar de cijfers kijkt, ziet dat bepaalde groepen zwaarder getroffen worden. Zo is het permanent of tijdelijk banenverlies veel hoger bij personen geboren buiten de EU (29% tegenover 14% van de personen geboren in België) en mensen met een arbeidshandicap (21% tegenover 15% voor personen zonder arbeidshandicap). Dat komt omdat de kansengroepen in verhouding sterker vertegenwoordigd zijn in zwaar getroffen sectoren zoals de horeca en de bouw. Zij hebben ook vaker tijdelijke contracten, een lage anciënniteit en deeltijdse jobs. Van de personen met een arbeidshandicap heeft 43,1% een deeltijdse job tegenover 22,7% van de personen zonder arbeidshandicap. 17,2% van de mensen geboren buiten de EU28 werkt in een tijdelijke job in vergelijking met 7,1% van de werkende Belgen. Die factoren verklaren waarom zij een grotere kans hebben hun werk permanent te verliezen.

Ondernemers en jongeren

Veel zelfstandige ondernemers hebben het niet onder de markt tijdens deze crisis. Heel wat ondernemers hadden tijdelijk minder opdrachten of pauzeerden hun activiteiten in het tweede kwartaal van 2020. Dat corona een grotere impact heeft op de kansengroepen wordt nog duidelijker bij ondernemers. Zo moest 43% van de zelfstandige ondernemers geboren buiten de EU28 de zaak permanent of tijdelijk stopzetten tegenover 17% van de zelfstandige ondernemers geboren binnen België.

Ook jongeren hebben het moeilijk omdat de jeugdwerkloosheid erg conjunctuurgevoelig is. Bij eerdere economische crisissen nam de werkloosheid onder jongeren telkens fors toe. De jeugdwerkloosheidsgraad houdt bovendien geen rekening met jongeren die niet aan het werk zijn én geen onderwijs of opleiding volgen (NEET-jongeren). Jongeren uit de kansengroepen zijn oververtegenwoordigd in de jeugdwerkloosheid en bij de NEET-jongeren. Van de jongeren die hinder ervaren door een handicap, aandoening of ziekte is 25,1% NEET tegenover 7,2% bij jongeren zonder hinder. Het aandeel NEET-jongeren is drie keer zo hoog bij jongeren geboren buiten de EU28 (20,3%) dan bij jongeren die in België zijn geboren (6,9%). Zij vinden moeilijker de weg naar de arbeidsmarkt.

Uitdagingen nemen toe

De versnelde inzet op digitalisering, ingegeven door de coronacrisis, verhoogt voor kwetsbare groepen het risico op digitale uitsluiting. Zij hebben beperkte toegang tot toestellen en snel internet en het ontbreekt hen vaker aan digitale vaardigheden en ondersteuning. Dat werpt extra drempels op voor bijvoorbeeld afstandsleren en de dienstverlening van VDAB die grotendeels digitaal gebeurt.

De uitdagingen waarmee de kansengroepen voor de coronacrisis werden geconfronteerd, zullen naar alle waarschijnlijkheid nog toenemen. Zo neemt het aantal arbeidsongeschikten in Vlaanderen almaar toe en nemen mensen uit kansengroepen minder deel aan levenslang leren. Onderzoek toont aan dat bedrijven en organisaties die in tijden van crisis en onzekerheid (blijvend) inzetten op diversiteit en inclusie sneller en beter doorheen de crisis komen. Diverse en inclusieve werkvloeren zorgen bovendien voor meer creativiteit, meer innovatie, betere beslissingen en betere financiële resultaten.

De Vlaamse Regering en de sociale partners willen de loopbanen versterken voor kwetsbare groepen en de drempels op hun pad naar werk wegwerken. Ze gaven hiervoor al een aanzet in ‘Alle hens aan dek’, het VESOC-akkoord dat zij eind 2020 sloten over de relance van de Vlaamse arbeidsmarkt. Bij de uitwerking van het akkoord en bij de andere elementen van het Vlaams relancebeleid blijft maatgerichte aandacht wel noodzakelijk.

Bron: SERV