Ondanks de coronacrisis en de vele tijdelijks werklozen blijven er ook structurele problemen op de arbeidsmarkt zoals de vele langdurige zieken. Het is belangrijk dat daarop ook wordt ingezet. Verwacht wordt dat dit cijfer van een half miljoen nog verder zal stijgen door de huidige coronacrisis. Tegelijkertijd zien we dat de werkbaarheid van jobs onder druk staat. Hierdoor dreigen in de toekomst nog meer mensen uit te vallen.

Voor de sociale partners van de SERV en de kansengroepen is er dringend nood aan een beleid dat de uitval wegens ziekte voorkomt en dat inzet op duurzame re-integratie van de grote groep langdurig zieken. Dit is enerzijds belangrijk om de gezondheid en/of het herstel van deze (potentiële) werknemers te bevorderen, anderzijds om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken en de sociale zekerheid betaalbaar te houden.

Danny Van Assche, voorzitter Commissie Diversiteit: ”Om mensen die lange tijd afwezig zijn met succes terug aan het werk te krijgen, is het belangrijk dat alle betrokken partijen goed samenwerken. Re-integratie is niet enkel een zaak tussen werknemer en werkgever. Ook de artsen en andere betrokken actoren spelen een belangrijke rol. Ongeacht of iemand een formeel of informeel traject volgt, de samenwerking tussen alle actoren is cruciaal om de re-integratie te laten slagen.”

Eline Bruneel, Overlegplatform Handicap en Arbeid: “We spreken nog te vaak over arbeidsongeschiktheid. Je stimuleert mensen om opnieuw aan de slag te gaan als je hen benadert als werknemers met competenties en talenten in plaats van hen te beschouwen als patiënten met gezondheidsproblemen.”

Voorkomen is beter dan genezen

In 2018 waren in totaal 503.474 personen ziek. Bijna de helft daarvan, 206.462 werknemers en 15.090 zelfstandigen, was al langer dan een jaar afwezig. De Commissie Diversiteit van de SERV doet concrete aanbevelingen om het tij te keren. Inzetten op preventie is daar één van. De Vlaamse overheid kan aanvullend op het federaal wetgevend kader rond preventie en bescherming op het werk, initiatieven nemen om gezondheid op de werkvloer te stimuleren.

Er bestaan al heel wat instrumenten die werkgevers helpen hun preventiebeleid aan te passen. Door bijvoorbeeld redelijke aanpassingen aan te brengen en een disability management uit te bouwen, kunnen zij de oorzaken van gezondheidsproblemen aanpakken en voorkomen dat mensen met een (chronische) ziekte uitvallen. Het is dan ook belangrijk om organisaties te stimuleren hierop in te zetten en hen te ondersteunen.

Snel en duurzaam re-integreren

De eerste vier tot zes weken van de afwezigheid zijn cruciaal voor een succesvolle terugkeer naar werk. Maak (her)tewerkstelling dan ook van bij het begin bespreekbaar. De huisarts is de aangewezen persoon om de mogelijkheden rond (her)tewerkstelling bespreekbaar te maken. De wensen en doelen van de werknemer moeten hierbij in acht worden genomen, net als de arbeidssituatie en de mogelijkheden op de werkvloer. Daarnaast is het ook belangrijk dat er (informeel) contact blijft bestaan tussen de werknemer en een vertrouwenspersoon in de onderneming. Het kan meer zekerheid bieden en de angst om terug te keren wegnemen. Dit vraagt om ondersteuning en sensibilisering van zowel de werknemer als werkgever.

Wie na een lange afwezigheid weer aan het werk gaat, heeft vaak ondersteuning nodig. Iemand die uitviel wegens gezondheidsproblemen moet de kans krijgen om vlot, in aangepaste omstandigheden en/of op geleidelijke wijze een job aan te vatten of te hervatten. Redelijke aanpassingen en het systeem van gedeeltelijke werkhervatting kunnen hiertoe bijdragen. In 2018 maakten 36.971 personen met een ziekte-uitkering gebruik van gedeeltelijke werkhervatting. Hoewel dit aantal de afgelopen jaren sterk toenam, blijft het laag in vergelijking met de totale doelgroep in Vlaanderen.

Om het gebruik van deze instrumenten en systemen te bevorderen vraagt de Commissie Diversiteit om verder in te zetten op sensibilisering en de drempels aan te pakken. Weinig transparante communicatie en administratieve overlast demotiveren werkgever en werknemer, net zoals de financieel nadelige gevolgen in het systeem van gedeeltelijke werkhervatting, die onbedoeld de stap naar de arbeidsmarkt beperken of ontmoedigen. Werken moet immers lonen.

Verder is er nood aan goede samenwerking tussen werknemers, werkgevers, artsen en andere betrokken actoren. De commissie pleit voor een raamakkoord tussen het RIZIV, arbeidsartsen, VDAB en GTB (Gespecialiseerd Team Begeleiding) rond re-integratietrajecten voor werknemers, naar analogie met het bestaande raamakkoord voor werkzoekenden.

Om zowel bij formele als informele re-integratietrajecten de collaboratie tussen alle spelers te bevorderen is het belangrijk dat iedereen goed op de hoogte is van elkaars taken en van het aanbod en de bestaande mogelijkheden. Kennis, informatie en goede praktijken moeten efficiënt gedeeld worden. Naast meer persoonlijke uitwisseling kunnen ook veilige digitale platformen en een toegankelijke informatiewebsite hiertoe bijdragen.

Bron: SERV